*دعای روز سیزدهم ماه مبارک رمضان
اللهمّ طَهّرنی فیهِ من الدَنَسِ والأقْذارِ وصَبّرنی فیهِ على کائِناتِ الأقْدارِ ووَفّقْنی فیهِ للتّقى وصُحْبهِ الأبْرارِ بِعَوْنِکَ یا قُرّهَ عیْنِ المَساکین.
خدایا در این روز مرا از پلیدی و نجاست پاک کن و بر حوادث قضا و قدر صبرم ده و در تقوی و همنشینی با نیکان موفقم کن، با یاری و کمک خود ای روشنی دیده مسکینان.
* اسلام دین طهارت است
اسلام دین طهارت و پاکی است، که شامل بُعد طهارت ظاهری و طهارت باطنی میباشد.
اهمیت طهارت در اسلام آنچنان است که اولین مبحث فقهی کتب شیعه را «طهارت» تشکیل داده است یعنی باب بهداشت، پاکسازی و نظافت ظاهری و باطنی.
آنقدر این مساله در نز خداوند با اهمیت میباشد که خداوند به پیامبرش میفرماید: «وَإِذْ بَوَّأْنَا لِإِبْرَاهِیمَ مَکَانَ الْبَیْتِ أَن لَّا تُشْرِکْ بِی شَیْئًا وَطَهِّرْ بَیْتِیَ لِلطَّائِفِینَ وَالْقَائِمِینَ وَالرُّکَّعِ السُّجُودِ؛ و چون براى ابراهیم جاى خانه را معین کردیم [بدو گفتیم] چیزى را با من شریک مگردان و خانهام را براى طوافکنندگان و قیامکنندگان و رکوعکنندگان [و] سجدهکنندگان پاکیزه دار»، (سوره حج، آیه ۲۶)
و یا در جای دیگر میفرماید:«وَثِیَابَکَ فَطَهِّرْ» لباست را تمیز کن (سوره مدثر آیه ۴) و یا میفرماید:«وَأَنزَلْنَا مِنَ السَّمَاءِ مَاءً طَهُورًا»، (سوره فرقان آیه ۴۸)؛ آب پاک کننده را از آسمان نازل کردیم.
در روایات نیز بر این امر تأکید فراوانی شده است. همانطور که پیامبر(ص) فرمودند: جُعِلَتْ لِیَ الْأَرْضُ مَسْجِداً وَ طَهُوراً؛ زمین برای من مسجد و پاک است. أمالی الصدوق، ص: ۲۱۶
زمین هم پاک کننده از حَدَث است، مثل تیمم و هم پاککننده از خَبَث میباشد، مثل پاک شدن پای نجس در وقتی که انسان روی زمین راه رود.
زمین، همچنین لعاب دهان خوک و سگ را پاک میکند که به آن در اصطلاح فقهی تعفیر میگویند.
پیامبر(ص) در مورد شخص کثیف میفرمایند: «بئس العبد القاذوره»، بنده کثیف، بد بندهای است. پیام پیامبر ص۷۶۲
در شرح احوال یکی از صوفیان بزرگ مینویسند: او آنقدر کثیف بود که وقتی به حمام میرفت، شپشهای بدن وی، وزن داشتند این روش، خلاف دستورات اسلام است کسی طهارت ظاهری را رعایت نکند، مترود اسلام میباشد.
* «طهارت معنوی»
در کنار طهارت ظاهری در اسلام، طهارت معنوی نیز وجود دارد مثل: « لَّا یَمَسُّهُ إِلَّا الْمُطَهَّرُونَ»، (سوره واقعه آیه ۷۹)؛ قرآن را غیر پاکان، مس نمیکنند. هر چند تفاسیر متعددی در مفهوم و مقصود آیه وجود دارد، ولی یکی از مهمترین آنها اشاره به طهارت باطنی دارد، یعنی کسی که طهارت باطنی نداشته باشد، مفهوم و معنای عمیق قرآن را درک نمیکند و لازمه فهم معانی آن دارا بودن طهارت معنوی و باطنی است.
یا قرآن در جای دیگر میفرماید:«رَسُولٌ مِّنَ اللَّهِ یَتْلُو صُحُفًا مُّطَهَّرَهً»، (سوره بینه آیه ۲)؛ فرستادهاى از جانب خدا که [بر آنان] صحیفههایى پاک را تلاوت کند.
همچنین در آیه ۱۰۸ سوره توبه میفرماید:« لاَ تَقُمْ فِیهِ أَبَدًا لَّمَسْجِدٌ أُسِّسَ عَلَى التَّقْوَى مِنْ أَوَّلِ یَوْمٍ أَحَقُّ أَن تَقُومَ فِیهِ، فِیهِ رِجَالٌ یُحِبُّونَ أَن یَتَطَهَّرُواْ وَاللّهُ یُحِبُّ الْمُطَّهِّرِینَ»؛ هرگز در آن جا مایست چرا که مسجدى که از روز نخستین بر پایه تقوا بنا شده سزاوارتر است که در آن [به نماز] ایستى [و] در آن مردانىاند که دوست دارند خود را پاک سازند و خدا کسانى را که خواهان پاکىاند دوست مىدارد.
یا در آیه ۱۰۳ توبه میفرماید: « خُذْ مِنْ أَمْوَالِهِمْ صَدَقَهً تُطَهِّرُهُمْ وَتُزَکِّیهِم بِهَا وَصَلِّ عَلَیْهِمْ إِنَّ صَلاَتَکَ سَکَنٌ لَّهُمْ وَاللّهُ سَمِیعٌ عَلِیمٌ»؛ از اموال آنان صدقهاى بگیر تا به وسیله آن پاک و پاکیزهشان سازى و برایشان دعا کن زیرا دعاى تو براى آنان آرامشى است و خدا شنواى داناست.
خدا میفرماید: بواسطه صدقه دادن،انسان پاک میشود.
تمام این موارد نشاندهنده اهمیت طهارت معنوی در انسان است.
* تأکید بر صبر فراز دیگر دعا
«وصبرنی فیه علی کائنات الاقدار» مرا صبور گردان بر رخدادهایی که مقدر کردهای.
بعضی از مقدرات انسان، نیکو است در این مورد صبر معنا ندارد، اما بعضی از مقدارات انسان، سخت و دشوار میباشد که در این فراز دعا از خدا میخواهیم، مرا در مقابل این مقدرات صبور گردان.
حضرت آیتالله ارباب، وقتی که میخواست چشم خود را عمل کند و دستگاه عمل جراحی پلک ایشان را باز نگه داشته بود در همین موقع عطسهای کردند و همین عطسه کردن، باعث پاره شدن مویرگها شد و ایشان کور شدند این رخداد و مقدر الهی تحملش سخت است، انسان در این روز از خدا میخواهد در مثل این مقدرات او را صبور گرداند.
جان میلتون یکی از دانشمندان غربی میگوید: «بدبخت کسی نیست که کور باشد؛ بدبخت کسی است که کوری را نتواند تحمل کند».
* حالتهای موضعگیری انسان در برابر ناملایمات
در برابر رخدادها و مقدرات الهی چند حالت از نظر روانی اتخاذ میشود.
اولین حالت، جزع و فزع کردن میباشد. که نتیجه آن ناسپاسی و کفران خواهد بود.
دومین مورد غصه خوردن و دورنریزی است که به افسردگی میانجامد.
سومین حالت این است که در مقابل رخدادهای دشوار، انسان دست به خودکشی بزند.
چهارمین مورد، گریز از مساله و روی آوردن به موسیقی، داروهای مخدر، مسکرات و قرصهای روانگردان است.
این چهار شیوه، برای انسانهایی است که به دین اعتقاد ندارند.
* شیوه اسلام در برابر ناملایمات
اما اسلام شیوه «صبر و پایداری» را ارائه میدهد حال اگر انسان کور شد با تحمل و صبر میتواند به زندگی ادامه دهد.
امیرالمومنین(ع) میفرماید: « مَنْ صَبَرَ هَانَتْ مُصِیبَتُهُ»، تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص: ۲۸۳؛ کسی که صبر کند مصیبت برای او کوچک میشود.
و همچنین آن حضرت میفرمایند« لَا تُدْفَعُ الْمَکَارِهُ إِلَّا بِالصَّبْرِ»، تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص: ۲۸۴؛ سختیها دفع نمیشود مگر به صبر.
عدهای برای میهمانی به منزل حضرت یونس ( علی نبینا و آله و علیه السّلام) رفتند و مشاهده کردند که هر زمان حضرت یونس (ع) به اتاق همسرش می رود تا چیزی بیاورد، مورد اذیت و آزار همسرش قرار می گیرد و همسرش او را معطّل می کند و خواسته او را دیر فراهم می کند. میهمانان از این وضع تعجّب کردند. حضرت یونس (ع) به آن ها فرمود: تعجّب نکنید، من از خداوند خواستم که آنچه برایم از عقاب در آخرت قرار داده به همین دنیا منتقل کند و خداوند فرمود: عقوبت تو دختر فلان شخص است! با او ازدواج کن، من آن دختر را به همسری اختیار کردم و بر هر چه از او می بینم، صبر می کنم و اذیت های او را تحمّل می کنم.