درس‌هایی از دعای روز بیست و هفتم ماه مبارک رمضان

*دعای روز بیست و هفتم ماه مبارک رمضان

اللَّهُمَّ ارْزُقْنِی فِیهِ فَضْلَ لَیْلَهِ الْقَدْرِ وَ صَیِّرْ أُمُورِی فِیهِ مِنَ الْعُسْرِ إِلَى الْیُسْرِ وَ اقْبَلْ مَعَاذِیرِی وَ حُطَّ عَنِّیَ الذَّنْبَ وَ الْوِزْرَ یَا رَءُوفاً بِعِبَادِهِ الصَّالِحِین.

اى خدا در این روز فضیلت لیله القدر را نصیب من گردان و تمام‏امور و کارهاى مشکل مرا آسان گردان و عذرهایم را بپذیر و وزر و گناهم را محو و نابود ساز، اى رئوف و مهربان در حق صالحان.

شب قدر در حقیقت، زمانی برای راز و نیاز با خداست و از زمان‌های پرفضیلتی است که اگر کسی آن لحظات را درک کند،‌ اجر و پاداش بسیاری از خدا دریافت خواهد نمود، شب قدر شب مبارکی است که فرشتگان و روح بر زمین نازل می‌شوند.

یکی از ویژگی‌های شب قدر «پنهان» بودن آن است تا بهانه‌ای باشد به این که مردم شب‌های بسیاری را با خدای خود خلوت کنند. بسیاری از علما، در طول یک سال، به شب‌زنده‌د‌اری می‌پرداختند تا فضیلت شب قدر را درک کنند.

در منابع دینی ما علاوه بر شب‌های نوزدهم، بیست و یکم و بیست و سوم، شب‌های فرد دهه سوم ماه مبارک رمضان به عنوان شب‌های قدر معرفی شده‌ است که شب بیست و هفتم و بیست و نهم از جمله آن می‌باشد.

* پاسخ به یک پرسش

در ابتدای بحث، این سؤال پیش می‌آید که چرا درخواست درک فضیلت شب قدر روز بعد انجام می‌گیرد؛ یعنی وقتی این دعا را هنگام روز می‌خوانیم که شب قدر (شب بیست و هفتم) را پشت سر گذاشته‌ایم، پس چرا از خداوند درخواست می‌کنیم که فضیلت شب قدر را روزی ما گرداند! این مساله، مثل این است که، در روز جمعه از خداوند بخواهیم فضیلت شب  جمعه‌ای که گذشت را به ما عنایت کن! در پاسخ باید گفت که در روایات آمده است که روز بعد از شب قدر یا روز هر شب مقدسی، مانند آن شب مقدس، مقدس است؛ یعنی روز بیست و سوم ماه رمضان، مانند شب بیست و سوم ماه رمضان است یا روز بیست و هفتم ماه رمضان، مثل شب بیست و هفتم می‌باشد.

نکته لطیف اینجاست مثلا دیشب که شب قدر بوده است روز قدر ما به شمار می‌رود و شب قدر نیمکره دیگر زمین می‌باشد.

اهمیت سوره قدر

سوره قدر به تنهایی دارای جایگاه بسیار بلندی است و در متون روایی به قرائت آن در تمام زمان‌های به ویژه ماه مبارک رمضان تأکید بسیاری شده است، ولی ویژگی خاص آن این می‌باشد که شیعیان می‌توانند با استدلال به سوره قدر، تمام مذاهب اسلامی را پیرو مذهب شیعه کنند.

وَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ یَا مَعْشَرَ الشِّیعَهِ خَاصِمُوا بِسُورَهِ إِنَّا أَنْزَلْنَاهُ   تَفْلُجُوا فَوَ اللَّهِ إِنَّهَا لَحُجَّهُ اللَّهِ تَبَارَکَ وَ تَعَالَى عَلَى الْخَلْقِ بَعْدَ رَسُولِ اللَّهِ ص وَ إِنَّهَا لَسَیِّدَهُ دِینِکُمْ وَ إِنَّهَا لَغَایَهُ عِلْمِنَا یَا مَعْشَرَ الشِّیعَهِ خَاصِمُوا بِ «حم  وَ الْکِتابِ الْمُبِینِ  إِنَّا أَنْزَلْناهُ فِی لَیْلَهٍ مُبارَکَهٍ إِنَّا کُنَّا مُنْذِرِینَ» فَإِنَّهَا لِوُلَاهِ الْأَمْرِ خَاصَّهً بَعْدَ رَسُولِ اللَّهِ(ص)

امام محمد تقى علیه السلام فرمود: اى گروه شیعه: با سوره «انا انزلناه» (با اهل سنت) مخاصمه و مباحثه کنید تا پیروز شوید، بخدا که آن سوره پس از پیغمبر، حجت خداى- تبارک و تعالى- است بر مردم و آن سوره سرور دین شماست (بزرگترین دلیل مذهب شماست) و نهایت دانش ماست (زیرا کاشف از شب قدر است و در آن شب مکنونات علمى براى ما هویدا مى‏گردد) اى گروه شیعه با آیات حم  وَ الْکِتابِ الْمُبِینِ  إِنَّا أَنْزَلْناهُ فِی لَیْلَهٍ مُبارَکَهٍ إِنَّا کُنَّا مُنْذِرِینَ مخاصمه کنید، زیرا این آیات مخصوص والیان امر امامت ،بعد از پیغمبر صلّى اللَّه علیه و آله است. (کافی ج۱ ص۲۴۹)

بر اساس اسنادی که حتی در کتب اهل تسنن وجود دارد، آمده است که در شب قدر، فرشتگان نازل می‌شوند و قرآن نیز در سوره قدر می‌فرماید: تَنَزَّلُ الْمَلائِکَهُ وَ الرُّوحُ فیها بِإِذْنِ رَبِّهِمْ مِنْ کُلِّ أَمْرٍ؛ فرشتگان و «روح» در آن شب به اذن پروردگارشان براى(تقدیر) هر کارى نازل مى‏شوند(قدر ۴)«تنزّل» فعل مضارع است و در فعل مضارع استمرار وجود دارد: «تنزل» یعنی هر سال در شب قدر فرشتگان نازل می‌شوند.

سیدبن طاووس فرموده بود: من شب قدر را می‌شناسم و فرشتگان را می‌بینم.

در زمان حیات پیامبر‌(ص) فرشتگان و روح اعظم بر پیامبر‌(ص) نازل می‌شدند به عقیده شیعه، نزول فرشتگان در زمان امیرالمومنین‌(ع) بر آن حضرت و در حیات ائمه‌(ع) دیگر بر آن بزرگواران نازل می‌شدند و اکنون نیز، فرشتگان و روح اعظم بر حضرت حجت‌ابن الحسن‌(عج) که حجت حق هستند، نازل می‌شوند.

حال از اهل تسنن و تمام مذاهب غیر شیعی می‌پرسیم آیه می‌فرماید: اکنون که فرشتگان و روح اعظم نازل می شوند، بر چه کسی نازل می‌شوند؟! آیا فرشتگان بدون هدف بر زمین نازل می‌شوند؟

عقیده شیعیان در این مساله بسیار روشن و شفاف است که می‌گویند بر امام زمان‌(عج) نازل می‌شوند. شما (دیگر مذاهب) که عقیده به امام زمان‌(عج) ندارید یا امام زمان‌(عج) را زنده نمی‌دانید! نزول فرشتگان را برای چه کسی می‌دانید؟!

نزول این فرشتگان مثل فرشتگانِ باران نیست که به زمین می‌آیند و بر می‌گردند،‌ قرآن می‌فرماید برای«کل امر» نزول می‌کنند و باید نزد حجت خدا بیایند.

اگر این سوره به صورت صحیح، در دنیا تبیین شود تمام مذاهب غیر شیعی بدون تعصب را می‌توان شیعه کرد و یا به حقانیت شیعه آگاه ساخت.

فضائل شب قدر

از فضائل شب قدر نزول قرآن است.

خداوند در قرآن می‌فرماید: إِنَّا أَنْزَلْناهُ فی‏ لَیْلَهِ الْقَدْرِ. ما آن (قرآن) رادر شب قدر نازل کردیم. (قدر ۱)

«مبارک بودن» از دیگر فضایل شب قدر می‌باشد.

خداوند در سوره دخان می‌فرماید: إِنَّا أَنْزَلْناهُ فی‏ لَیْلَهٍ مُبارَکَهٍ . ماآن(قرآن)را درشب پربرکتی نازل کردیم. (آیه ۳)

از این دو آیه فهمیده می‌شود که لیلهالقدر، همان لیله مبارکه می‌باشد.

فضیلت دیگر شب قدر، «تقدیر و تدبیر» است که بهتر از هزار ماه است به عبارتی بیشتر از ۸۳ سال و ۴ماه می‌باشد که فراتر از یک عمر طبیعی بشر است.

درخواست آیت‌الله کوهستانی چه بود؟

در فراز دیگر این دعا می‌خوانیم: وَ صَیِّرْ أُمُورِی فِیهِ مِنَ الْعُسْرِ إِلَى الْیُسْرِ؛ تمام امور و کارهای مشکل مرا آسان گردان.

حضرت آیت‌الله گلپایگانی به آیت الله کوهستانی فرمود: ما به دعای شما نیاز داریم ما را دعا کنید. آیت‌الله کوهستانی نیز فرمود: من شما را دعا می کنم، اما من هم از شما تقاضایی دارم و آن این است که دعا کنید و از خدا بخواهید هر چه سختی و فشار قرار است متوجه من شود در همین دنیا بر من وارد گردد و از سختی قیامت و فشار آخرت مرا نجات دهد. (برقله پارسایی ص-۳۳۶)

معنای دقیق لیلهالقدر در کلام امام صادق (ع)

عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع أَنَّهُ قَالَ إِنَّا أَنْزَلْناهُ فِی لَیْلَهِ الْقَدْرِ اللَّیْلَهُ فَاطِمَهُ وَ الْقَدْرُ اللَّهُ فَمَنْ عَرَفَ فَاطِمَهَ حَقَّ مَعْرِفَتِهَا فَقَدْ أَدْرَکَ لَیْلَهَ الْقَدْرِ وَ إِنَّمَا سُمِّیَتْ فَاطِمَهَ لِأَنَّ الْخَلْقَ فُطِمُوا عَنْ مَعْرِفَتِهَ؛ امام صادق علیه السّلام فرمود: معنى کلمه لیله، که در آیه اول سوره مبارکه قدراست، فاطمه و معنى کلمه قدر ،خدا است، پس کسى که فاطمه را آن طور که باید و شاید بشناسد لیله القدر را درک نموده است، فاطمه بدین جهت فاطمه،نامیده شده است که خلق نتوانستند اورا بشناسند. (بحار ج ۴۳ – ص۶۵)

از جمله مباحثی که در مورد «لیلهالقدر» در روایات مطرح‌شده است، این است که شب قدر به حضرت صدیقه طاهره فاطمه زهرا (س) تفسیر شده است.