درس‌هایی از دعای روز شانزدهم ماه مبارک رمضان

*دعای روز شانزدهم ماه مبارک رمضان

اللَّهُمَّ وَفِّقْنِی فِیهِ لِمُوَافَقَهِ الْأَبْرَارِ وَ جَنِّبْنِی فِیهِ مُرَافَقَهَ الْأَشْرَارِ وَ آوِنِی فِیهِ بِرَحْمَتِکَ إِلَى دَارِ الْقَرَارِ بِإِلَهِیَّتِکَ یَا إِلَهَ الْعَالَمِین.

خدایا در این روز مرا بر موافقت و همراهی نیکان موفق فرما و از رفاقت اشرار جهان دورگردان و مرا در بهشت (دارالقرار) به رحمتت منزل ده، به حق الهیّت و معبودیّتت ای خدای عالمیان.

نخستین فراز دعا

یکی از چیزهایی که در اسلام مورد توجه قرار گرفته است دوستی با نیکان و گریز از اشرار است.

در جمله اول دعا، از خداوند می‌خواهیم ما را با نیکان رفیق و همراه بگردان.

امیرالمؤمینن (ع) فرمودند: «سَلِ الرفیق قبل الطریق»، ؛ قبل از مسافرت و عبور از کسی که می‌خواهی در این مسیر با او همراه شوی سؤال کن. تصنیف غرر الحکم و دررالکلم ص۴۱۴

خواص معاشرت با نیکان

معاشرت با نیکان چند خاصیت دارد:

اولین خاصیت این است که باعث رشد و تکامل انسان خواهد شد.

اعرابی به خدمت فخر کاینات آمد و عرض کرد، یا رسول الله «متی الساعه» قیامت چه وقت برپا می شود؟ حضرت فرمود؛ برای قیامت چه مهیّا کرده‌ای؟ عرض کرد: نماز و روزه نیندوخته ام ولی خدا و رسول (ص) او را دوست دارم؛ حضرت فرمود: «المرءُ مع مَن اَحَبَّ» هر کسی با آن که دوست دارد محشور خواهد شد. معراج السعاده ج۳-ص۵۴۰

نیک‌نامی

دومین مورد این است که دوست خوب باعث نیک نامی انسان می‌شود. حضرت علی (ع) فرمودند: مُجَالَسَهُ الْأَبْرَارِ تُوجِبُ الشَّرَفَ، ، مجالست با نیکان باعث شرف انسان می‌شود. تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص: ۴۳۰

شفاعت در آخرت

سومین خاصیت این است که دوست نیک باعث شفاعت انسان در آخرت می شود.

چهارمین مورد، باعث حیات و زندگی روحی انسان است، همان‌گونه که امیرالمؤمنین فرمودند: «صُحْبَهُ الْوَلِیِّ اللَّبِیبِ حَیَاهُ الرُّوح»، همنشینی با دوست عاقل، حیات روح انسان است. تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص: ۴۳۰

فراز دوم دعا

آثار رفاقت با اشرار

«وجنّبنی فیه مرافقه الاشرار»

خدایا در این روز مرا از رفاقت با اشرار دور نگه دار

سقوط و تباهی

اولین اثر رفاقت با افراد شرور، سقوط و تباهی است. حضرت امیرالمؤمنین (ع) فرمودند: « مُصَاحَبَهُ الْأَشْرَارِ تُوجِبُ التَّلفَ، ، دوستی با اشرار موجب تلف و نابودی انسان خواهد شد تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص: ۴۳۲»، در متون دینی ما در دوری از صحبت بد بسیار تأکید شده است و در ادبیات نیز برای این مبحث، سخن‌های بسیار گفته شده است:

تا تا توانی می‌گریز از یار بد                     یار بد بدتر بود از مار بد

مار بد تنها تو را بر جان زند                  یار بد بر جان و بر ایمان زند

*همنشینی با افراد ناشایست و رفتن لطف الهی

روزی از روزهای گرم تابستان، «مرحوم آقاجمال گلپایگانی» عبا را بر سر انداخته و به طرف وادی السّلام می رود: آقایی از اهل فضل، ایشان را می بیند و با او راه می افتد. از شهر که خارج می شوند، احساس می کند، در عمودی از هوای خنک و لطیف و معطر قرار گرفته اند. مرحوم آقا جمال، برنامه اش این بود که وقتی به « وادی السلام» نجف می رسیده، سر قبر بزرگان علم و تقوا، از جمله « مرحوم قاضی»، می رفته و بعد می آمده در مکانی که هیچ اثری از قبر نبود، می نشسته و فاتحه و دعا می خوانده است (که آن مکان که بعد مقبره ی خود ایشان می شود). خلاصه، از «وادی السلام» که برمی گردند، باز همان هوای خنک و لطیف با ایشان بوده تا اینکه به شهر می رسند و با شخصی برخورد می کنند. بعد از سلام و علیک و احوالپرسی بسیار کوتاه و زودگذر، احساس می کنند که اثری از آن هوای خنک و لطیف نیست. مرحوم آقا جمال رو می کند به آن آقایی که همراهش بوده، می گوید: دیدی، چگونه تماس‌های نامناسب، اثر خودش را می گذارد.داستانهایی از مردان خدا– میرخلف زاده ص۱۰۳-۱۰۴

بنابراین معاشرت و تماس افراد، برای شخص سالک نقش مهمی دارد، چه با خوبان باشد و چه با بدان. در استادی که انتخاب می کنید دقیق باشید زیرا همنشین و رفیق غافل و مجالست با فسّاق و فجّار و اهل غفلت، سریع اثر سوء می گذارد،

دومین اثر رفاقت با اشرار، بدنامی را به دنبال خواهد داشت.

سومین اثر، باعث آزردگی انسان می‌شود. امیرالمؤمنین(ع) می‌فرمایند: «صُحْبَهُ الْأَحْمَقِ عَذَابُ الرُّوحِ،                     تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص: ۴۳۳»

چهارمین اثر رفاقت با اشرار، باعث بی‌دینی انسان می‌شود که حضرت علی (ع) می‌فرمایند: «خُلْطَهُ أَبْنَاءِ الدُّنْیَا رَأْسُ الْبَلْوَى وَ فَسَادُ التَّقْوَى»، دوستی با دنیاپرستان، ریشه بلاها و فساد تقوی است. تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص: ۱۳۸

پنجمین اثر، باعث بدگمان‌شدن به انسان نیک می‌شود. حضرت علی (ع) می‌فرمایند: «مصاحبهالأشرار توجب سوءالظن باالاخیار»، دوستی با اشرار باعث سوءظن و بدگمانی به نیکان می‌شود.

درگیری و دعوا، ششمین اثر همنشینی با اشرار است. امیرالمؤمنین فرمودند: « مَنْ جَالَسَ الْجَاهِلَ فَلْیَسْتَعِدَّ لِقِیلٍ وقال، بحار الأنوار ، ج‏۷۴، ص: ۲۸۸»، کسی که با جاهل و نادان هم‌نشینی کند باید آماده قیل و قال و درگیری باشد.

شیخ بهایی شعر زیبایی دارد، می‌گوید:

وارهان خود را از این هم‌صحبتان                     جمله مهتابند دین تو کتان

صحبت نیکانت از نیکان کند                           نار خندان باغ را خندان کند

صحبت نیکان اگر نبود نصیب                          باری از هم‌‌صحبتان بد شکیب

در مصرع دوم بیت اول می‌گوید: «جمله مهتابند دین توکتان»، این مصرع به چه معنا است؟

در زمان قدیم، لباس مردم از جنس کتان بود. دشمن لباس کتان، مهتاب است. اگر لباس کتان، در شب مهتابی، در زیر آسمان پهن شود، در طول شب، این لباس کتان توسط مهتاب سوراخ‌سوراخ می‌شود.

این مصراع می‌خواهد بگوید: این دوستان دنیایی و بزه‌کار، مثل مهتاب و دین تو مثل لباس کتان می‌باشد و مهتاب لباس کتان را سوراخ می‌کند و باید از دوست بد پرهیز کرد.